Uroginekologia to dziedzina nauk medycznych zajmująca się profilaktyką i diagnostyką układu moczowo-płciowego u kobiet. Obejmuje leczenie zachowawcze, operacyjne, farmakoterapię oraz rehabilitację.

Kiedy warto udać się do uroginekologa i w czym może pomóc fizjoterapeuta uroginekologiczny?

 

Najczęstszymi chorobami, z jakimi pacjentka zgłasza się do lekarza uroginekologa są:
-parcia naglące,
-wysiłkowe nietrzymanie moczu,
-przetoki moczowo-płciowe,
-obniżenie i wypadanie narządów miednicy mniejszej tj pęcherza moczowego, macicy, pochwy oraz jelita grubego.
Istotnym problemem są również bolesne stosunki i endometrioza. Zaburzenia ze strony układu moczowo-płciowego dotyczą kobiet w każdym wieku, jednak największą grupę stanowią kobiety w okresie poporodowym i okołomenopauzalnym.

Podstawowym badaniem wykonywanym na standardowej wizycie jest badanie uroginekologiczne wziernikiem dwułyżkowym w spoczynku oraz podczas kaszlu i parcia. Lekarz na podstawie zebranego wywiadu oraz wyniku badania wewnętrznego może zlecić dodatkowe badania takie jak:

• ultrasonografia miednicy,
• cystoskopia,
• badanie urodynamiczne,
• uretroskopia,
• endosonografia przezodbytnicza,
• EMG mięśni dna miednicy,
• badanie ogólne i posiew moczu.
 

Bazując na wynikach badań obrazowych, wywiadzie, stanie pacjentki i badaniu palpacyjnym podejmowana jest decyzja o sposobie leczenia.

Uroginekologia cechuje się szerokim spektrum działania. Lekarz może zaproponować leczenie farmakologiczne lub operacyjne, pessaroterapię oraz szeroko rozumianą fizjoterapię uroginekologiczną.

 

Fizjoterapia uroginekologiczna ma za zadanie przywrócenie utraconych funkcji w obszarze dna miednicy kobiety. Jest wybierana jako leczenie zachowawcze w przypadku słabo nasilonych zaburzeń statyki narządów miednicy mniejszej.

Fizjoterapia uroginekologiczna obejmuje swoim zakresem:

• indywidualnie dobrane ćwiczenia,
• pessaroterapię,
• redukcję masy ciała,
• korektę wady postawy,
• terapię manualną,
• techniki mięśniowo-powięziowe,
• terapię wisceralną,
• terapię przeciwzrostową,
• naukę ergonomii życia codziennego.

​

Badania Per Vaginam i Per Rectum

Praca z pacjentem uroginekologicznym z dysfunkcjami mięśni dna miednicy, takimi jak różne postaci nietrzymania moczu bądź stolca oraz obniżeniami narządów miednicy mniejszej wymaga od fizjoterapeuty praktycznej umiejętności wykonania badania per vaginam i per rectum. Badanie per vaginam i per rectum pozwala na właściwe zdiagnozowanie dysfunkcji, zaplanowanie kompleksowej i spersonalizowanej fizjoterapii oraz  monitorowanie postępów terapii.

Na czym polega badanie per vaginam?
Pierwsza różnica między badaniem u fizjoterapeuty uroginekologicznego, a badaniem u ginekologa wiąże się z pozycją pacjentki. U ginekologa pacjentka siada na specjalnym fotelu, szeroko rozstawiając nogi, aby zapewnić lekarzowi jak najlepszy dostęp do dróg rodnych. U fizjoterapeuty pacjentka swobodnie leży na kozetce, a jej nogi nie muszą być mocno rozstawione. W niektórych przypadkach zaleca się nawet, aby kolana były złączone, a stopy rozstawione bądź, aby pacjentka przyjęła pozycję stojącą, opierając się pośladkami na brzegu kozetki.
Po przyjęciu pozycji specjalista nakłada jednorazowe rękawiczki, przygotowuje żel poślizgowy i przystępuje do działania. Pierwszym etapem jest oglądanie wejścia do pochwy. Już samo to może ukazać obniżenie narządów rodnych (przy zaawansowanym stadium) lub niewydolność mięśni. Oglądanie jest niezwykle ważne u pacjentek z bliznami po cięciu lub pęknięciu krocza, aby móc dokładnie przeanalizować przebieg blizny i połączyć z tym ewentualne dolegliwości.
Kolejnym etapem jest nałożenie na palec wskazujący żelu oraz wprowadzenie go do pochwy pacjentki. Początkowo jedynie na głębokość 2 paliczków, utrzymując rękę stroną dłoniową ku górze. W tej pozycji oceniamy jakość tkanek (czy są sprężyste, elastyczne i czy po uciśnięciu powracają do swojej pierwotnej pozycji) oraz ich strukturę (czy są gładkie, a może mają zmarszczki). Utrzymując palec na głębokości 2 paliczków, możemy ocenić także położenie cewki moczowej, co ma ogromne znaczenie dla diagnostyki nietrzymania moczu i problemów z oddawaniem moczu. Chcąc ocenić tkanki boków i strony grzbietowej pochwy wystarczy przekręcić palec. Następnie wprowadzany do kanału pochwy palec na całą głębokość i oceniamy tkanki zlokalizowane głębiej wraz z umiejscowieniem szyjki macicy.

Skala PERFECT
Do dokładnej oceny siły i wytrzymałości mięśni dna miednicy służy tzw. skala PERFECT:

P – wykonanie, ocena maksymalnego skurczu mięśni dna miednicy, który zdaniem pacjentki jest prawidłowy;
E – wytrzymałość, czas utrzymania maksymalnego, dowolnego skurczu mięśni dna miednicy;
R – powtórzenia, ilość maksymalnych skurczów, którą pacjentka jest w stanie wykonać;
F – szybkie skurcze, ilość skurczy krótkich, trwających sekundę;
E – elewacja, ocena ruchu „wciągnięcia” mięśni dna miednicy do wnętrza ciała. Sprawdzamy przede wszystkim mięśnie ściany tylnej pochwy;
C – kokontrakcja, ocena aktywacji innych mięśni ciała podczas jednoczesnego aktywowania mięśni dna miednicy (dążymy do tego, aby skurcz mięśni dna miednicy był izolowany i aby nie wywoływał skurczów np. mięśni pośladkowych czy mięśni brzucha);
T – czas, ocena odruchu powrotu mięśni dna miednicy na swoją pozycję po testach prowokacyjnych, np. z wykorzystaniem parcia czy kaszlu.

​

Schemat PERFECT oraz skala Oxford stanowią wiarygodne i rzetelne źródła wiedzy na temat aktualnego stanu mięśni dna miednicy. U pacjentek uczęszczających na wizytę raz w miesiącu zaleca się wykonywanie takich testów za każdym razem, aby na bieżąco oceniać postępy terapii. Pacjentki, które stawiają się do fizjoterapeuty częściej, np. raz w tygodniu, mogą mieć wykonywane badanie per vaginam co 2-3 wizyty. Wszystko zależy od konkretnego przypadku.

​

Badanie per vaginam – przeciwwskazania
Jedynym, bezwzględnym przeciwwskazaniem do badania jest brak zgody pacjentki.

Z kolei do względnych przeciwwskazań zaliczamy:

infekcje;
HIV;
problemy natury psychicznej;
obecność wkładki domacicznej;
menstruację;
stan bezpośrednio po operacji lub porodzie naturalnym;
nowotwory układu rodnego.
Ciąża nie jest przeciwwskazaniem do badania per vaginam, o ile nie jest zagrożona. Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać, wystarczy zadbać o higienę osobistą i przyjść z pozytywnym nastawieniem.

 

Badanie per rectum jest to badanie przez odbyt.

Kiedy wykonujemy badanie per rectum? Jakie są do niego wskazania?

-nietrzymanie stolca
-dysfunkcje zwieraczy odbytu
-napadowy ból odbytu
-zaparcia/ kamienie stolcowe
-hipertonus mięśniowy (wzmożone napięcie mięśni dna miednicy)
-mobilizacja blizn (np. krocza) po operacjach
-mobilizacje kości guzicznej.

 

Podczas badania PER RECTUM mamy dostęp do wielu narządów.
I tak w przypadku obu płci są to:

-śluzówka odbytnicy
-kość krzyżowa i guziczna
-przestrzeń zaodbytnicza
-doły kulszowo-odbytnicze
-bańka odbytnicy oraz dolna pętla esicy
-pętle jelita krętego oraz jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowym.

 

Podczas badania per vaginum u kobiety, terapeuta ma dostęp: tylne sklepienie pochwy, szyjka macicy, jajniki, zagłębienie odbytniczo-maciczne, główka płodu – u kobiet w ciąży.
 
w wypadku mężczyzn: bańki nasieniowodu, dno pęcherza moczowego, gruczoł krokowy, opuszka prącia, pęcherzyki nasienne.

​

​

​

​

​